शुक्रराज आचार्य मुगु फागुन २५ गते ।
विगतका बर्षहरु जस्तै यो बर्ष अन्तरास्ट्रिय नारी दिवस नेपाल सहित विश्वभर आज मनाईदै छ । प्रत्यक बर्ष मार्च आठ तारिखका दिन मनाईने अन्तर्रा्ष्ट्रिय नारी दिवस कुनै खुसियालीको उत्सव नभएर उत्पीडित महिलाको लैङ्गिक विभेद विरुद्धको आवाज हो संघर्ष ।
महिला सशक्तीकरणको अभियानलाई बिश्वब्यापी रुपमा बुलन्द पारिदै,महान सङ्कल्प र अठोटको साथ निरन्तर जारी राखिने अनन्तकालिन महायात्रा हो ।विगत वर्षहरु जसरी यो बर्ष पनि अन्तर्रा्ष्ट्रिय नारी दिवसलाई मार्च आठको दिन संसार भरिका महिलाहरुले नारी दिवस मनाउँदै छन् ।
प्रतेक नारी दिवसमा एउटा एउटा मुख्य विषयमा आधारित नाराहरु बनाइन्छ । प्रतेक देशले आ(आफ्नै समसामयिक विषयलाई समाबेस गरि नाराहरु बनाउने गर्दछन् । यी नारालाई नाराको रुपमा मात्र सिमित नराखेर कार्यात्मक रुपमा अगाडि बढाउनु सबै भन्दा महत्त्वपूर्ण रहन्छ ।यसरी नारी चेतनासँग सम्बन्धित नाराहरु निर्माण भई विकासको यश अवस्थासम्म आइपुग्नुमा नारी जागरणको सिङ्गो इतिहास जोडिएको छ भन्नुमा कुनै अतियुक्ति नहोला । पुरुष सरह श्रमिक महिलाहरूले समान ज्याला र सुविधाहरु पाउनुपर्ने, सदियौदेखि नारी माथि समाजको नाममा, धर्मको नाममा,जाति र वर्गका नाममा हँदै आइरहेको विभिन्न खाले अन्याय, अत्याचार,शोषण,दमन, हिंसा, बलतकार जस्ता लैङ्गिक र अमानवीय ब्यबहारहरु प्रती खुलेर संघर्षको यात्रालाई अघि बढाउने जस्ता महान कार्यको थालनी भएको दिनलाई महिला दिवसको रुपमा लिइन्छ।
नेपालको सन्दर्भमा नारी दिवसलाई महिलाहरुको समस्या समाधान र नारी मुक्तिको आन्दोलनसँग जोडेर मनाउन थालेको तीन दशक पार भई सकेको अबस्था छ । यधपी नारीलाई समाज र राज्यले गर्ने विभेद गनि नसक्नु माथि थपिदै गएको महशुस हुन थालेको छ जुन राष्ट्रको निम्ति पूर्ण अहितकारी छ। यधपी नेपालको छ नम्बर प्रदेश कर्णालीका जिल्ला हुम्ला,जुम्ला,मुगु, डोल्पा र कालिकोट लगायत सुदुर बझाङ बाजुरामा ग्रामीण परिवेश र शिक्षाको उज्यालोबाट बन्चित नारीहरु माझ भने नारी मुक्ति विषयसँग जोडिएको नारी दिवसले प्रभाव जमाउन अझै सकेको छैन ।
कर्णालीका दुर्गम बस्तीहरुमा पिछ्वाडा वर्ग,राज्यले समेत अपहेलना गरेको कर्णाली दुर दराजका कयौं दुर्गम वस्तीमा पुरुषहरुको अवस्था नै दयनीय छ । भने नारी र बालबालिकाको अबस्था त कल्पना गर्दा मात्र पनि आत्माकम्पित गराउने खालको छ, मेरो कर्णालीमा ।
विगतदेखि वर्तमानसम्म पनि नेपाल भित्र अन्तर्रा्ष्ट्रिय नारी दिवस महिला हिंसा, छुवाछुत र लैङ्गि विभेद अन्त्य गरिनुपर्ने विषय माथि केन्द्रीत थियो र छ पनि । अन्तर्रा्ष्ट्रियस्तरबाट नै पनि महिला हिंसा रोक्न माग गर्दै विभिन्न खाले कार्यक्रमहरु भईरहेको पनि देखिन्छ । हाम्रो देश नेपालको कर्णाली प्रदेश सन्दर्भमा भने हो भने हालसम्म जति नै महिला अधिकार र हिंसा विभेद अन्त्य गर्नुपर्ने नीति निर्माण भए ता पनि दिनानु दिन महिला हिंसाका घटना बढ्दै गएका छन् । यसरी महिला हिंसा बढ्नुको मुल कारण राज्यको कमजोर कानुनी प्रक्यिाको साथ(साथै सामाजिक,आर्थिक,धार्मिक,राजनीतिक र संस्कृतिक कारणहरु नै मुख्य जिम्मेवार छन् । पुरातनवादी सोच र मानसिकतामा शुद्धीकरण नभएसम्म कर्णालीका नारीहरुलाई मुक्ति कतैबाट सम्भव छैन ।
एक्काइसौं शताब्दीमा आइपुग्दा पनि हाम्रो समाजमा (नारी) महिलाहरुलाई हेर्ने दृष्टिकोणमा सकारात्मक मानसिकताको विकास भैसकेको छैन । नारी आज पनि कुनै न कुनै हिंसा ग्रस्त छन् । नारीमाथि हुने हिंसा अमानवीय, अर्मायादित र अन्यायपूर्ण प्रताडना हो । यो प्रकृति विरुद्ध अपराध हो ।
हाम्रो समाज सामन्ती र पितृसक्तात्मक सोचमा ग्रशीत छ । त्यसमा पनि गरिबी,अशिक्षा र पछौटे चिन्तनले पनि त्यतिकै जकडिएको छ । नारीका अधिकार किताबमा मात्र समेटिएर सिमीत रहेका छन् ।कर्णालीमा साधारणा लेखपढ गर्न सक्ने महिलाहरु तथा पढेलेखेका शिक्षित महिलाहरूले समेत यस्ता अधिकारको व्यवहारिकतामा उपभोग गर्ने र प्राप्त अधिकारको रक्षार्थ लाग्ने प्रवृक्तिको विकास गर्न जरुरी पर्नेछ ।
अन्त्यमा, कानुनका दृष्टिमा महिला र पुरुष सम्मान मानेको अवस्थामा महिलालाई नकारात्मक दृष्टिले हेर्ने वा त्यस्तै कुनै व्यवहार गरिएमा कानुन् त्यस्ता व्यक्ति सामाजिक परिवेशमा बहिष्कृत र तिरस्कृत गरिनु पर्छ । तब मात्र नारीहरु सामाजिक रुपान्तरणमा अग्रणी स्थानमा आउन सक्छन् ।
तसर्थ यो अन्तर्रा्ष्ट्रिय नारी दिवस चेतनशील नारीहरुको मात्र अभिभारा नभई समाज राज्यको नारी मुक्ति प्रतिको गहन जिम्मेवारी पनि हो ।
Discussion about this post