बाँके मंसिर ६ गते ।
दसैँ अघि दुई समुदाय वीच नेपालगन्जमा द्वन्द्व बढ्यो । सामाजिक संजाल फेसबुकमा लेखेको स्टाटसलाई लिएर नेपालगन्जमा ढुंगामुढा समेत भयो । नेपालगन्जका गल्ली र चोकमा टायर बालेर विरोध प्रदर्शन भए । स्थिति दिन प्रतिदिन जटिल बन्दै गएपछि बाँके प्रशासनले अनिश्चितकालिन कर्फ्यू जारी गर्यो । तर, नेपालगन्जमा दुई पक्ष वीच द्वन्द्व बढ्नुमा बाँकेका प्रमुख जिल्ला अधिकारी विपीन आचार्य र बाँके प्रहरी प्रमुख एसपी सन्तोषसिंह राठौरमाथि दोष थुपारियो । र, दुवैजना काठ्माडौँ तानिए ।
आचार्यको ठाउँमा श्रवणकुमार पोखरेल र एसपी राठौरको ठाउँमा सुभाष चन्द बोहरालाई पठाइयो । एसपी बोहरा बाँके प्रमुख भएर आउने भएपछि बाँकेबासीले धेरै आशा र भरोसा राखेका थिए । जिल्लामा शान्ति, सुव्यवस्था कायम हुने, चोरी, अपराध, अवैध चोरी, निकासी न्यूनिकरण हुने, जुवातास नियन्त्रण, अपराधका घटनामा कमी आउने आशा बाँकेबासीले गरेका थिए । तर, उनी आएपछि बाँकेमा अवैध निकास, पैठारी बढेको छ । अपराधका घटना र जुवातास मौलाएको छ ।
एसपी राठौरले शान्ति, सुरक्षा कायम गराउन नसकेको आरोप लागे पनि त्यो भन्दा अहिले झनै बाँकेमा शान्ति, सुरक्षा खल्वलिएको बाँकेबासीको भनाई छ । अहिले सर्वसाधारणले आफूलाई असुरक्षित महशुस गरिरहेका छन् । ‘बाँकेमा पछिल्लो समय चोरी, तस्करी मौलाएको छ । अपराध, जुवातास बढेको छ । नयाँ एसपी आएपछि शान्ति, सुब्यवस्था कायम हुने आशा गरिएको थियो, तर ‘हात्ति आयो, हात्ति आयो फुस्सा’ जस्तै भएको छ,’ एक सर्वसाधारणले भने, ‘वरु एसपी राठौरको पालामा बाँकेमा प्रहरीले राम्रो काम गरेको थियो ।’
एसपी बोहरा जुनियर प्रहरी अधिकृतको चंगुलमा फसेका छन् । प्रहरी सेवामा लामो समयदेखि जागिरी खाएका, सोर्सफोर्सको आधारमा लामो समयदेखि बाँके, त्यसैमा पनि नेपालगन्ज र राम्रो कमाई हुने ठाउँमा बसेर रजगज चलाएका वरिष्ठ सईहरुले उनलाई भुलभुलैयामा पारेको एक प्रहरी अधिकृत बताउँछन् ।
उनका अनुसार, एसपी बोहरालाई बाँकेको बारेमा राम्रो जानकारी भएका दुई–चार जना वरिष्ठ सईले उनलाई गलत व्रिफिङ गरेर आफूले फाइदा लिइरहेका छन् । ‘एसपी बोहरा साव गलत हुनुहुन्न, तर उहाँ लामो समयदेखि बाँकेमा काज बसेर राम्रो कमाई हुने ठाउँमा बसेका, तस्करीहरुसँग सेटिङ भएका प्रहरी अधिकृतहरुको चंगुलमा फस्नु भएको छ । ति वरिष्ठ सईहरुको बहकाउमा लाग्नु भएको छ,’ प्रहरी अधिकृत भन्छन्, ‘बेलैमा विचार नगरे एसपी साव नमजासँग फस्नु हुन्छ ।’
एक आपसको लडाइँले बाँके प्रहरीको दैनिक कामकाजमा समेत असर परेको छ । दुई जना असईको जुंगाको लडाइँले घुमुवाहरु तानिएका छन् । जुंगाको लडाइँका कारण एक वरिष्ठ सईले घुमुवाका इन्चार्जलाई समेत फिर्ता बोलाएर आफ्ना प्रतिद्वन्द्वीलाई चक्मा दिएका छन् । ‘प्रहरी संगठनमा पावर हुनेहरु सधैँ राम्रो र कमाई हुने ठाउँमा हुन्छन्, नहुनेहरु दुर्गम र कमाई नहुने ठाउँमा थन्किनु पर्छ,’ ति प्रहरी अधिकृत भन्छन्, ‘जिल्ला प्रहरी कार्यालय बाँकेमा पनि पावर देखाउने काम भइरहेको छ । एकले अर्कोलाई सिध्याउनेसम्म भइरहेको छ । यसले प्रहरी संगठन बदनाम भइरहेको छ नै बाँके प्रहरी प्रमुखलाई समेत असफल बनाउन सहयोग पुगिरहेको छ ।’
अन्य निजामति कर्मचारी जस्तै नेपाल प्रहरीमा पनि सरुवा, बढुवाको नीति, नियम छ । तर, दरबन्दी, सरुवा र काजको शब्द प्रायः नेपाल प्रहरीको सर्कुलरमा अलिबढी चलनचल्तीमा आउँछ ।
नीति अनुसार दरबन्दी तोकिएको स्थानमा कार्यरत हुनुपर्छ भने कहिलेकाहिँ आन्तरिक रुपमा जनशक्ति अभाव भएको त्यस्तो स्थानमा रित पुर्याएर काजमा खटाइन्छ । तर, बाँकेमा १०–१५ वर्षसम्म काजमा बसेको रेकर्ड छ । हो यिनै प्रहरीले गर्दा बाँके प्रहरी प्रमुख विवादित बन्दै गएका छन् नै चोरी, तस्करी, लागुऔषध ओसार पसार, गुण्डागर्दी, जुवातास मौलाएको छ । ‘लामो समयदेखि बाँकेमा बसेका वरिष्ठ सईहरुलाई यहाँका तस्कर, जुवाडे र अन्य गलत प्रवृत्तिका व्यक्तिको बारेमा राम्रो जानकारी छ । उनीहरुले एसपी सावलाई भुलभुलैयामा पारेर तस्करहरुसँग लाइन मिलाइरहेका छन् । लाइन मिलाउन जिल्ला प्रहरी कार्यालयमा रहेका बरिष्ठ सई र घुमुवाका इन्चार्ज वरिष्ठ सई वीच कुरा नमिलेकै कारण घुमुवा तानिएका हुन् । घुमुवा तानिनुको अर्को कुनै कारण छैन ।’
जागिरको शिलशिलामा कार्यरत ठाउँबाट अर्को ठाउँमा सरुवा पनि गर्ने चलन छ । सरुवा भएपछि तोकिएको स्थानमा रमाना लिएर जानुपर्ने नैतिकता हुन्छ ।
तर प्रहरी संरचनाभित्र कुनै व्यक्तिलाई सोही कार्यालयको प्रमुखले उक्त स्थानका लागि उपयुक्त ठानेर केही समय राख्न पाउने र राख्दै आएको उदाहरण पाइए पनि यही नै नेपाल प्रहरी ऐन २०१२, नेपाल प्रहरी नियमावली २०४९, प्रहरी नियमावली २०६३, २०७१, प्रहरी ऐन २०७६ नियमावली २०७९ र नियमावली संशोधन ऐन २०८० लाई अध्ययन गर्दा लिखित मस्यौदा उल्लेख छैन ।
तर, बाँकेमा विगत १०–१५ वर्षदेखि काज नलिएर बाँकेमा कार्यरत छन् । पावर भएकै कारण ति वरिष्ठ सईहरु सरुवा गर्दासमेत रमाना लिएर जानुको साटो उल्टै सोही जिल्लाको अर्को युनिटको कमान्डर भएर बस्ने गरेका छ । प्रहरी प्रधान कार्यालयले २४ घण्टाभित्र रमाना दिनु भन्ने जिल्लालाई परिपत्र गर्छ, तर ति वरिष्ठ सई र अन्य जुनियर अधिकृतहरुले प्रहरी प्रधान कार्यालयको सर्कुलरलाई धोती लगाई दिन्छन् । उनीहरु पावरको आधारमा काजको पत्र नलिएर फेरि बाँकेमै बस्ने गरेका छन् । ‘बाँकेमा रजगज चलाएर बसेकाहरुले नयाँलाई कहिलै मौका नदिने भए,’ अर्का प्रहरी अधिकृत भन्छन्, ‘जहिले पनि पावर हुनेहरुले फाइदा लिने भए । काजमा बसेकाहरुले फाइदा लिइरहने हो भने हाम्रो मौका कहिले आउने होला ?’
Discussion about this post