बाँके मंसिर १९ गते ।
बालीनालीमा शत्रुजीव व्यवस्थापन गर्न प्रयोग गरिने विषादीहरूको अत्यधिक प्रयोग र दुरुपयोगबाट सबैभन्दा बढी जोखिममा किसान (प्रयोगकर्ता) हुने बताइएको छ । लुम्बिनी प्रदेश सरकार कृषि, भूमि व्यवस्था तथा सहकारी मन्त्रालय, कृषि विकास निर्देशनालयले लुम्बिनी प्रदेशभर सञ्चालन गर्न लागेको ‘विषादी सचेतना अभियान २०८१’को बाँकेबाट शुभारम्भ गर्ने क्रममा उक्त कुरा बताइएको हो ।
कार्यक्रमको औपचारिक शुभारम्भ गर्दै कृषि विकास निर्देशनालय लुम्बिनीका महानिर्देशक यामनारायण देवकोटाले पछिल्लो समयमा जानेर वा नजानेर बालीनालीमा किसानहरुले अत्यधिक रासायनिक विषादीको प्रयोग गर्ने गरेको भन्दै विषादीको विषाक्तबाट सबैभन्दा बढी जोखिममा प्रत्यक्ष रूपमा किसान हुने गरेको बताए ।
“बालीनालीमा प्रयोग गरिने रासायनिक विषादीबाट प्रत्यक्ष रूपमा धेरैजसो किसान नै हुने गरेका छन्, उनीहरू दोहोरो जोखिममा रहने गरेका छन्, बालीनाली उत्पादन गर्दा बिना तयारी रासायनिक विषादी प्रयोग गर्ने र उत्पादन भएको वस्तु उपभोग गर्ने पनि किसान हुने हुँदा उनीहरू दोहोरो जोखिममा देखिएका छन्,” महानिर्देशक देवकोटाले भने, “रासायनिक विषादीको अत्यधिक प्रयोग र दुरुपयोगबाट किसान तथा उपभोक्तालाई सचेतना गराई यसबाट हुने जोखिमलाई न्यूनीकरण गर्नका लागि प्रदेश सरकारले विषादी सचेतना अभियान सुरु गरेको छ ।”
देवकोटाका अनुसार “सबैको चाहना, विषादीयुक्त खाना” भन्ने मूल नाराका साथ पहिलो पटक कृषि मन्त्रालयको वार्षिक स्वीकृत कार्यक्रम अनुसार प्रदेशका १२ वटै जिल्लामा यस प्रकारको सचेतना अभियान सञ्चालन गर्न लागिएको हो । बाँकेबाट यो कार्यक्रमको औपचारिक रूपमा सुरुआत गरिएको र हरेक जिल्लामा सम्बन्धित सरोकारवाला कार्यालयबाट वर्षैभर यो कार्यक्रम सञ्चालन गरिने उनको भनाइ छ ।
“बढ्दो रासायनिक विषादीको प्रयोग, यसबाट मानव स्वास्थ्यमा हुने गम्भीर जोखिमलाई न्यूनीकरण गर्दै रासायनिक विषादीको विकल्पसहितको सचेतना कार्यक्रम सुरु गरेका छौँ, हरेक सरोकारवालासँग भेटघाट, छलफल, विद्यालयका विद्यार्थीमार्फत सचेतना कार्यक्रम लगायत गरेर व्यापक रूपमा जनचेतना फैलाउने अभियान सुरु गरेका छौँ ।” देवकोटाले भने, “कसैले जानेर त कसैले अन्जानमा विषादीको प्रयोग गरिरहेका छन्, सुरक्षित विषादीको प्रयोग कसरी गर्ने र यसको जोखिमबाट कसरी बच्ने भन्ने विषयमा यो कार्यक्रम महत्त्वपूर्ण हुने अपेक्षा गरिएको छ ।”
कृषि विकास निर्देशनालय लुम्बिनीका वरिष्ठ बाली संरक्षण अधिकृत मिलन गैरेले लुम्बिनी प्रदेशमा जीवनाशक विषादीको प्रयोग र विषादी सचेतना अभियान विषयका बारेमा सहजीकरण गरेका थिए । उनले तथ्याङ्क अनुसार हरेक वर्ष विषादीको आयात बढेको र अत्यधिक प्रयोग पनि हुने गरेको पाइएको बताए । “तथ्याङ्क अनुसार हरेक वर्ष रासायनिक विषादीको आयात बढ्दो छ, प्रयोग पनि अत्यधिक रूपमा हुने गरेको छ, सबैभन्दा बढी तरकारीजन्य वस्तुमा यसको प्रयोग हुने गरेको छ ।”
अधिकृत गैरले भने, “पहाडी भन्दा तराईका जिल्लामा विषादीको प्रयोग बढी हुने गरेको छ, हिमालमा ८५ ग्राम खास विष प्रतिहेक्टर, पहाडमा ३१५ ग्राम खास विष प्रतिहेक्टर, तराईमा ९९५ ग्राम खास विष प्रतिहेक्टर र उपत्यकामा ४७० ग्राम खास विष प्रतिहेक्टरका रूपमा रासायनिक विषादी प्रयोग हुने गरेको प्लाण्ट क्वारेनटाइन तथा विषादी व्यवस्थापन केन्द्रको तथ्याङ्कले देखाएको छ ।”
विषादीको सुरक्षित प्रयोग सम्बन्धी ज्ञान नहुनु, जानकार किसान पनि लापरबाही हुनु, वैकल्पिक विधिका बारेमा ज्ञान नहुनु, भारतीय विषादी र बीउबिजनको बढी विश्वास गर्नु, सबै विषादीलाई कक्टेलका रूपमा प्रयोग गर्नु, पर्खनुपर्ने अवधिबारे प्रायः किसानलाई जानकारी नहुनु, रासायनिक विषादीको विकल्प सहज रूपमा उपलब्ध नहुनु लगायतका कारणबाट प्रयोगकर्ता विषाक्त हुँदै गएको उनको भनाइ छ ।
Discussion about this post