बाँके असोज ८ गते ।
नेपालगन्जलाई मानव बेचबिखनको हिसाबले जोखिमपूर्ण नाकाको रुपमा लिने गरिन्छ । सधैनै भीडभाड हुने भएकाले दलालले नेपालगन्जबाट भारत तथा तेस्रो मुलुकमा कामका लागि भन्दै महिलालाई जोखिमपूर्ण यात्रामा लगिरहेको पाइन्छ । भारत तथा तेस्रो मुलुकमा जोखिमपूर्ण काममा परेका र उद्धार गरी फिर्ता गरिएका (कतिपय आफै आएका) धेरैजसोले नेपालगञ्ज नाका हुँदै भारत प्रवेश गरेको बताउने गर्दछन् ।
चलनचल्तीको नाका भएर पनि होला, यो नाकामा मानव बेचबिखनविरुद्धमा काम गर्ने एक दर्जन संघ–संस्थाको चेकपोष्ट रहेको छ । नेपालगन्जको अन्तिम नाका जमुनाह पुग्नुअघि एक किलोमिटर यतैबाट संघ संस्थाले जोखिमपूर्ण यात्रामा निस्केको शंकास्पदलाई रोक्ने र सोधपुछ गर्ने गर्दछन् । संघ–संस्थाको सोधपुछ चौलिक्का चोकबाट शुरु भएर दशगजामै गएर सकिन्छ । एकै व्यक्तिलाई धेरै संघ–संस्थाका प्रतिनिधिले सोधपुछ गरेको पनि देखिन्छ ।
यसका बाबजुद दलालले किशोरी, युवती, महिलालाई नाका पार गराएको पाइन्छ । भारतीय बजारमा किनमेल, उपचार, आफन्ती भेटघाटलगायतका नाममा जोखिमपूर्ण यात्रामा निस्केकालाई नाका पार गराउने गरिन्छ । सधैं नाकामा बसिरहेका संघ–संस्थाका प्रतिनिधिले जोखिमपूर्ण यात्रामा निस्केका महिलालाई धेरै हदसम्म पहिचान गरेका हुन्छन् ।
भारतीय बजार रुपईडिहा यस क्षेत्रकै मानिस किनमेल गर्न जाने र सधैं भीडभाड हुने भएकाले सबैलाई हेर्न सम्भव देखिँदैन । संघ–संस्थाका प्रतिनिधिको पनि निश्चित समयमात्रै डिउटी हुन्छ । जमुनाह नाकामा जिल्लाभरी नै मानव बेचबिखनविरुद्ध काम गर्ने संघ–संस्थाको चेकपोष्ट रहेको छ । मानव बेचबिखन तथा ओसारपसारविरुद्धको जिल्ला समितिले नेपालगन्ज नाकामा दुई वटा संस्था बस्ने र अरु अन्यत्र नाकामा बस्ने भनेपनि कार्यान्वयन भएको छैन ।
यतिका धेरै संघ–संस्था बस्दा पनि बसमा यात्रा गर्नेको हकमा जाँच हुन सकेको छैन । सुख्खा बन्दरगाह हुँदै भारत प्रवेश गर्ने बसमा जो गएपनि न त प्रहरी, न संघ संस्थाको नै पहुँच हुन सकेको छ । नेपालगञ्ज र दाङबाटै भारतको दिल्लीलगायत ठाउँमा बस जान्छन् । बुटवल र काठमाण्डौबाट पनि कहिलेकाँही यो नाकाबाट बस भारत गएको पाइन्छ ।
चौलिक्का भएर सुख्खा बन्दरगाह हुँदै भारतका विभिन्न शहरमा जाने बसमा कसैको ध्यान पुगेको छैन । भन्सार हुँदै जमुनाहा नाकामा सबैको ध्यान गएको छ । इलाका प्रहरी कार्यालय जमुनाहका इन्चार्ज प्रहरी निरीक्षक उपेन्द्र बुढाथोकीले जमुनाह नाका भएर जानेको हकमा प्रहरीसहित एक दर्जन संघ–संस्थाले निगरानी गरेपनि सुख्खा बन्दरगाह हुँदै भारत जाने बसमा कसैको ध्यान नपुगेको बताए । लामो समयदेखि मानव बेचबिखनविरुद्धमा काम गरेको माइती नेपाल, नेपालगञ्जका संयोजक केशव कोइरालाले जमुनाहा हुँदै जानेको हकमा कडा निगरानी भएपनि सुख्खा बन्दरगाह हुँदै जाने बसमा निगरानी गर्न नसकिएको बताए ।
उनले यो विषयमा जिल्ला समितिमा छलफल भइरहेको जानकारी दिए । कतिपय बसका कर्मचारीले शंकास्पद महिला चढेको देखेमा प्रहरी र संघ संस्थालाई खबर गर्ने गरेका छन् । संघ संस्थाले पनि नेपालगन्जको पुष्पलालचोक र चौलिक्कामा बसलाई रोकेर कहिलेकाही छड्के गर्ने गर्दछन् । तर, नियमित जाँच भने हुन सकेको छैन । राम्रो काम र दामका लागि भारत तथा तेस्रो मुलुकमा महिलालाई फकाएर लैजाने दलालले प्रहरी र संघ–संस्थाभन्दा धेरै जुक्ति लगाएको हुन्छ ।
कतिबेला बढी भीडभाड हुन्छ, कतिपय कुन संघ–संस्थाका प्रतिनिधिको डिउटी सकिन्छ, के बहाना बनाएर नाका पार गर्ने दलालले अनेक जुक्ति लगाएको हुन्छ । कतिपय बेला भने सिन्धुपाल्चोक, नुवाकोटका महिला नेपालगञ्ज नाका भएर रुपईडिहामा किनमेल गर्न जान थालेको बहाना बनाउँदा फिर्ता पठाइएका छन् ।
आर्थिक वर्ष २०८०–८१ म नेपालगन्ज नाका भएर भारत तथा तेस्रो मुलुकमा जोखिमपूर्ण कामका लागि जान थालेका एक हजार ४ सय ४१ जनालाई नाकाबाट फिर्ता गरिएको छ । त्यसमध्ये माइती नेपालले ५ सय २६ जनालाई फिर्ता गरेको हो । कहाँ जाने ? कसरी जाने ? जाने ठाउँमा के काम गर्ने ? कति पैसा पाइन्छ ? भन्नेसम्म थाहा नपाई हिँडेकालाई नाकामा रोकेर परिवारका सदस्यलाई बोलाएर जिम्म लगाउने गरिन्छ ।
Discussion about this post